Natuur beleven in je eigen tuin: zo werkt de permacultuur

‘Wat is het groen!’ is ongetwijfeld het eerste wat je denkt als je de tuin van Iris ziet. Een rijke variatie aan planten staat dicht opeengepakt, met in het hart een vijver. “Ik heb hier wel eens heel veel libellen tegelijk”, vertelt Iris enthousiast. “Die wonen als larven in het water en vliegen dan uit.” 
Ze wijst naar de klimplanten rond een pergola: “Daar zit in het voorjaar vaak een merelnest.”
En vooroverbuigend naar een plantje met subtiele witte bloemetjes: “Dit is look-zonder-look, die wilde ik héél graag in de tuin hebben, want het is een waardplant voor het oranjetipje en andere vlinders.”

Natuurlijk evenwicht

Net zo interessant is wat er níet gebeurt in deze tuin: geen plagen, geen wateroverlast, geen hittestress… Dat komt doordat Iris tuiniert volgens de regels van de permacultuur. Daarin werk je samen met de natuur: je creëert een systeem gebaseerd op natuurlijke patronen, dat zichzelf in evenwicht houdt. 
In een evenwichtige tuin kunnen wel bladluizen, muggen en mieren voorkomen, maar die zorgen niet voor overmatige overlast, legt Iris uit. Ze geeft een voorbeeld: “De larven van lieveheersbeestjes eten veel bladluis, dus als je zorgt voor ideale omstandigheden voor lieveheersbeestjes, krijgen de bladluizen niet de overhand en blijven je planten gespaard.”

Water en voeding

Regen is wat Iris betreft veel te waardevol om via het riool af te voeren. Regenwater laat ze vanaf het schuurdak via een ingenieus systeem van bakken met filterende waterplanten uitlopen in een vijver. Rondom de vijver staan haar ‘meest dorstige planten’, die ervan profiteren als het water tijdelijk overloopt. In de rest van de tuin krijgt regen de ruimte om de grond in te zakken. Zelfs het terras heeft ze expres met grote voegen aangelegd, zodat het water ook daar goed weg kan.
Omgekeerd beschermt ze de aarde ook voor uitdroging. Daarvoor gebruikt ze bodembedekkende planten en een laag van bladeren en takjes. Alles wat ze snoeit, legt ze direct in de tuin neer. “Dat zorgt voor een sponseffect, zodat water wordt opgenomen en weer afgegeven. Ook geeft het voeding af; het composteert ter plekke.”

Ode aan de paardenbloem

Door zorgzaam om te gaan met regen en snoeiafval, help je het ecosysteem in jouw tuin. Maar ook je plantkeuze is belangrijk. Hoe dat werkt, kun je zelf ontdekken, vertelt Iris. Als ze een cursus over permacultuur geeft, laat ze de deelnemers onder meer de planten determineren die spontaan in de tuin zijn komen aanwaaien. “Als die van bijvoorbeeld een vochtige, stikstofrijke omgeving houden, weet je welke omstandigheden je in jouw tuin hebt, en daar kun je je planten op uitkiezen.”
Overigens vindt ze dat spontaan aangewaaide planten meer waardering verdienen, want ze zijn vaak eetbaar én helpen de biodiversiteit. “Ik bejubel vaak de paardenbloem, want dat is een belangrijke plant voor vlinders en roofinsecten. Het is ook by far de plant die de meeste bijen trekt, blijkt uit onderzoek: maar liefst 107 soorten!”

Groeiende aandacht voor groen

Tuinieren volgens de principes van permacultuur is nog niet zo heel bekend. Als je niet weet waar je naar kijkt, denk je misschien dat het maar een wilde boel is. Daarom heeft Iris in haar voortuin bordjes neergezet met de plantnamen, welke insecten erop afkomen en of delen van de plant eetbaar zijn. “Er staan vaak mensen stil om te lezen, ouders met kinderen vooral”, vertelt ze. Zo geeft ze meer bekendheid aan tuinieren in samenwerking met de natuur, en daar krijgt ze veel enthousiasme voor terug. “De trend om tuinen helemaal strak dicht te tegelen is aan het keren”, merkt ze als ontwerpster. “Ik zie in tuinmagazines ook steeds meer aandacht voor natuurlijke tuinen. De tijd van de antraciettegel is voorbij.”

We vroegen Iris Veltman ook voor Eerste Hulp Bij Tegelwippen. Je hebt de tegels uit je tuin gehaald, en dan? Dat artikel lees je hier. 

Wil je Iris liever in het echt zien en vragen stellen? Kom dan op 1 juni naar de Lentemarkt in Beverwijk! Ze geeft daar een lezing over biodiversiteit. Meer informatie via beverwijk.nl/lentemarkt.